LTS: Nhật bản đang vào mùa lạnh nhất trong năm. Thỉnh thoảng từng đợt gió mùa Tây Bắc từ Siberia mang hơi nước biển thổi tràn, đập vào những rặng núi chạy dọc giữa quần đảo, tạo nên những trận tuyết tả tơi, trắng xóa ở bờ Tây Nhật bản.
Câu văn đầu tiên trong tác phẩm “Xứ tuyết” nổi tiếng của văn hào Nobel Kawabata Yasunari đã gợi toát được cảnh thái này: “Xứ tuyết hiện ra sau đường hầm dài xuyên qua ranh giới tỉnh. Đêm thâu chợt trắng xóa một màu. Xe lửa dừng lại tại trạm đèn giao thông…” Trên nền tuyết trắng đó những hàng cây đang lặng im, đứng sững, tưởng như đang lụn bại vì cái rét cực cùng. Không một chiếc lá, không một nụ chồi, các hàng cây khô đét giống như sắp chết đó chợt làm chúng ta bàng hoàng sau khi đọc câu thơ sau đây của thi hào haiku Buson:
Ono irete
ka ni odoroku ya
fuyu kodachi
tạm dịch:
Lưỡi rìu xẻ giữa cành khô,
Nhựa trào tỏa lộng sững sờ mùi hương.
Thì ra, trong giá rét, cây cối thực vật vẫn đang âm thầm mải miết hút nhựa từ lòng đất để chuẩn bị đơm hoa kết trái cho mùa sau. Hoa anh đào Nhật bản là một điển hình. Khi nói đến loài hoa này, người ta thường cho rằng hoa chỉ nở được trong tiết trời ấm áp của mùa Xuân tháng Ba, tháng Tư. Thực ra không hẳn là như thế. Cây phải phơi mình trong độ lạnh dưới 8 độ C suốt 2 tháng để tự vận động quá trình chuyển hóa của mình mới có thể đơm chồi kết nụ. Tại Okinawa, nơi có khí hậu ấm, giống hoa anh đào vùng này chỉ nở đầy ở những triền núi cao. Điểm đặc biệt khác là hoa nở dần từ đỉnh núi rồi mới đến các khu ấm hơn gần chân núi. Phải đủ lạnh thì hoa mới nở. Viết đến đây chợt liên tưởng đến câu cách ngôn nổi tiếng : lửa thử vàng, gian nan thử người.
Phiên tòa xét xử bất công 4 nhà dân chủ trong nước với các kịch bản kệch cỡm làm trò cười cho công luận quốc tế vừa qua đã gây thêm gian khó nhưng đồng thời cũng có thể được coi như là đã tạo nên một độ lạnh thử thách cho mùa hoa dân chủ. Cuộc chuyển hóa sang dân chủ của đất nước chắc hẳn không thể nào suông sẻ, giản đơn “ví phỏng đường đời bằng phẳng cả, anh hùng hào kiệt có hơn ai”. Áp lực của khủng bố, đàn áp và ly gián đang đè nặng trên từng đôi vai của các nhà hoạt động. Tuy nhiên trong từng biện pháp chống đỡ phi lý thậm chí là hèn hạ, chính quyền Cộng Sản đang tự đánh mất dần thế thượng phong trước công hãm của sức mạnh bất bạo động. Các bản án vừa qua không chỉ làm tăng thêm độ lạnh cho mùa hoa rồi phải nở, mà còn là một nhát rìu chặt sâu vào thân cây khô bật dậy mùi hương, để cho chính chế độ đó phải giật mình trước dũng trí của các nhà dân chủ.
Ono irete
ka ni odoroku ya
fuyu kodachi
    Bài thơ sau đây của Hoàng Cầm trong mùa Tết đến xin gửi đến quí độc giả để cùng nhau luôn nhớ lại những Lê thị Công Nhân, Nguyễn văn Đài, Trần Khải Thanh thủy… và biết bao chiến sĩ dân chủ khác đang trong lao tù và đang âm thầm “làm nên sức sống” cho thế hệ con em chúng ta.:
“À ơi... Cha con ăn tết lập công
Cho sữa mẹ chảy một dòng nghìn thu
Cha đem cái chết quân thù
Làm nên sức sống bây giờ của con...”

Tâm sự đêm giao thừa
Đêm nay hết một năm
Đứng gác đến giao thừa
Quê hương chừng rét lắm
Lất phất mấy hàng mưa
Tôi có người vợ nghèo
Đời vất vả gieo neo
Từ khi chồng ra lính
Nhà gianh bóng hắt heo
Lần hồi rau cháo dăm phiên chợ
Tóc rối thân gầy quán vắng teo
Đêm ba mươi gió thổi
Tôi lại nhớ con tôi
Vợ đói con cũng đói
Khóc lả lặng từng hồi
Mẹ thì nước mắt nhiều hơn sữa
Ngực lép con nhay đã rã rời
Một ngày bốn năm bữa
Con khóc chừng đứt hơi
Sục tìm vú mẹ không còn sữa
Há miệng uống no dòng lệ rơi.
Đêm nay xuân sắp tới
Quê nhà ai héo hon
Vợ tản cư đâu đó
Mừng tuổi gì cho con
Xuân về với núi sông
Quê nhà ai ngóng trông
Thương vợ con nghèo đói
Mừng tuổi bằng chiến công

Đồn giặc bên kia sông
Đêm nay tôi phải diệt
Nó chia vợ rẽ chồng
Nó làm nên đói rét
Sáng mai mùng một tết
Lửa còn bốc đồn cao
Tôi đạp đầu giặc Pháp
Cắm cờ trên chiến hào
Lửa bốc con tôi nhìn cũng rõ
Cờ bay vợ cũng thấu tình thương
Dân sự truyền đi tin thắng trận
Một chiều nao nức chợ quê hương
Vợ tôi ngồi trong quán
Mưa lùa tóc rối tung
Bỗng có người đến bảo
- Chồng chị lập chiến công !
Mặt vợ nghèo lấp lánh
Da xanh ửng sắc hồng
Sẽ vuốt lại mái tóc
Ôm chặt con trong lòng
Ru rằng : xuân tỏa non sông
Cha con vừa lập chiến công lẫy lừng
Xa xôi cha gửi tin mừng
Lộc khô cành héo xem chừng lại tươi
Như một cơn mưa sớm
Ươm mầm non sắp thui
Sữa căng lên đầu vú
Máu chảy mạnh trong người
Vợ tôi cho con bú
Con uống mạnh từng hơi
Đứa bé no rồi ngủ
Xuân ấm nồng trên môi
Sương khuya đằm quán lạnh
Nhớ người lập chiến công
Vợ tôi đắp vạt áo
Thân con đỡ lạnh lùng
Đêm giao thừa đứng gác
Rền rĩ tiếng côn trùng
Tưởng chừng nghe vợ hát
Lời ru êm như bông
“À ơi... Cha con ăn tết lập công
Cho sữa mẹ chảy một dòng nghìn thu
Cha đem cái chết quân thù
Làm nên sức sống bây giờ của con...”

Hoàng Cầm
(Tết 1948)